شوك دهي مرحله پيش از باردهي است . به طور كلي شوك دهي به جهت شروع باردهي قارچ انجام ميشود .
دو روش براي شوك دهي وجود دارد .
1 - ايجاد رعد و برق مصنوعي
2 - ايجاد سرما
از روش رعد و برق مصنوعي كه معمولا با يك لامپ مهتابي كه داعما در حال روشن و خاموش شدن است انجام ميشود كمتر استفاده شده و بهترين روش استفاده از سرما است
در پايان روز دوازدهم دوم پس از رشد مناسب كپك ها بر روي كمپوست تمامي روزنامه هاي موجود بر روي كمپوست ها را برداشته و اقدام به هوادهي و تهويه هوا ميكنيم .
حال نوبت به كم كردن دما ميرسد . ما براي شوك دهي بايد دما را به 16 تا 17 درجه برسانيم
اين مقدار دما بايد طي 2 روز بتدريج كم شود يعني در پايان روز اول تا 20 درجه و در روز دوم به 16 درجه برسانيم
هميشه معيار دماي ما دماي داخل كمپوست است و چه بسا هواي محيط در برخي اوقات داراي دمايي بسيار كمتر از كمپوست باشد
بايد دماي 16 درجه داخل كمپوست به مدت 30 تا 40 ساعت باقي بماند و سپس دما را تا 18 يا 19 بالا ببريم .
در ابتداي كاهش دما ميتوان به قطور شدن كپك ها پي برد و رنگ كپك ها سفيد تر ميشود .
افزايش دوباره دما به اين دليل است كه در دماي پايين رشد قارچ كم است و اگر در دماي 16 باقي بمانيم زمان را از دست خواهيم داد و نميتوان در يك دوره 2 ماهه ميزان مورد نظر را برداشت كرد
پس از شك دهي ته سنجاقي ها ظاهر ميشوند و به تدريج به دكمه هاي كوچك تبديل ميشوند .از زمان شوك دهي تا برداشت اولين قارچ ها در حدود يك هفته زمان لازم است در اين مدت رطوبت سالن را بين 70 تا 80% نگاه داريد
در تهويه هوا هم دقت كنيد . هواي تازه در كليه مراحل باعث رشد بهتر ميشود .
قارچ نيز از معدود گياهاني است كه برخلاف گياهان ديگر و مانند انسان به جاي توليد اكسيژن ، دي اكسيد كربن توليد و اكسيژن مصرف ميكند و تهويه هوا در اكسيژن رساني به آن موثر است
اگر در موقعيت گرما در زمان شوك قرار داشتيد ميتواند از تكه هاي يخ استفاده كنيد به اين صورت كه در آب كولر از تكه هاي يخ انداخته و به اين وسيله دماي هواي توليدي را كاهش دهيد
از كولر گازي نميتوان استفاده نمود چراكه اساس كار كولر گازي با رطوبت سازگاري ندارد و رطوبت سالن كاهش پيدا كرده و علاوه بر آن به كولر فشار زيادي وارد خواهد شد . البته اگر مجبور به اينكار شديد ميتوانيد اتاقك محل كولر هاي آبي را با كولر گازي خنك كرده و به اين وسيله به طور غير مستقيم از هواي كولر گازي استفاده كنيد
زمان برداشت قارچ
در اين مرحله از پرورش و توليد قارچ قبل از زمان برداشت شايد تا جندين كيلو در هر روز برداشت داشته باشيم . در برخي كمپوستها قارچ ها بسيار بزرگ و آماده برداشت ميشوند ولي هنوز باردهي اول شروع نشده است .
در توليد قارچ 3 مرحله اصلي باردهي وجود دارد كه ميزان باردهي در هر يك بسيار بالا است . و در يك روز در سالنهاي يزرگ چند صد كيلو را بايد در مدت كوتاهي برداشت كرد .
به هر يك از اين 3 مرحله يك فلش گفته ميشود .
معمولا بعد از شوك دهي يك هفته تا فلش اول فاصله داريم . شايد اين مرحله شما را غافلگير كند . چراكه در اين زمان به سرعت رشد قارچ پي خواهيد برد . در مدت كوتاهي قارچ ها كمپوسترا سفيد ميكنند و تعداد زيادي قارچ ديده ميشود .
در اين زمان نبايد فقط نظاره گرد بود .دايم سالن را بررسي كنيد و خوشه هاي رشد كرده را خلوت كرده و قارچ هاي بزرگ را برداشت كنيد .
از رطوبت غافل نشويد !!! قارچ ها در اين زمان در حال مصرف آب هستند . حتما ميدانيد كه قارچ تا 90% از وزن خود آب جذب ميكند و در حقيقت تنها 10% مواد غير آبي در آن وجود دارد بنابراين با زياد شدن قارچ ها خاك نيز خشكتر ميشود
آبياري را در زمانهايي انجام دهيد كه خاك خشك شده باشد يعني اگر رطوبت خاك به اندازه كافي باشد لزومي به آبياري وجود ندارد .
روشي كه براي تشخيص ميزان خشكي خاك انجام ميدهند به اين صورت است :
كمي خاك را به اندازه حبه قند برداريد آنرا فشرده كنيد . در اين زمان بايد تنها 1 قطره از آن چكيده شود نه بيشتر و نه كمتر .
شرايط رطوبتي يك خاك مناسب چنين است . اگر خاك خشك باشد آبياري را انجام دهيد و از هوادهي استفاده كنيد تا كلاهك قارچ ها به سرعت خشك شوند .
اگر كلاهك قارچ به سرعت خشك نشود منجر به لكه هايي قهوه اي رنگ بر روي آن ميشود كه نوعي باكتري است . البته ميتوان در اينصورت نيز قارچ را مصرف كرد
بهترين روش آبدهي توسط آبپاش به صورت دوش حمام است . اين روش باعث ميشود كه خاك توسط آب پاشيده نشود و منجر به كنده شدن قارچ هاي كوچك نشويم .
دما نيز در اين دوره همچنان 20 درجه است . ولي ميتوانيم دما را كمتر كنيم تا رشد قارچ با سرعت كمتري انجام شود و مهلت بيشتري براي برداشت داشته باشيم .
اگر تصميم داريم كه تا ساعت ديگري اقدام به برداشت قارچ كنيم به هيچ وجه آبياري نبايد انجام داد . بهترين حالت آبياري 6 تا 10 ساعت پيش از برداشت است .
براي برداشت قارچ از سبدهايي كه براي ميوه ها استفاده ميشود استفاده كنيد . ميتوانيد از ميدان هاي ميوه و تره بار تعداد زيادي از آنها را تهيه كنيد . كه البته پيش از استفاده بايد آنها را ضد عفوني كنيد .
حالا نوبت به برداشت قارچها با جزئيات بيشتر ميرسد
چه قارچهايي را برداشت كنيم و كدام ها را نه ؟
هميشه اين سوال پيش مي آيد كه جه دليلي دارد كه قارچهاي كوچك را هم برداشت كنيم ؟
در زمان برداشت قارچها بايد توجه كرد كه در هيچ بخشي قارچها به صورت توده و خوشه اي نباشد
قارچهاي توده اي را حتي اگر بسيار كوچك هستند ( مثلا به اندازه گردو يا كمي كوچكتر) بايد از محل برداشت تا به ديگر هايچها هوا برسد .
اين گفته به اين معنا نيست كه كليه خوشه را از جايش بكنيم كافيست بين هر 5 قارچ يكي را بكنيم يعني در وسط
پس از كندن قارچها از جايشان بايد دنباله باقي مانده از آن كه حاوي ريشه و خاك است را از پايه جدا كنيم
در برخي اوقات كلاهك فارچ، خاكي است كه بايد آن را براي بهتر شدن چهره قارچ از خاك پاك كنيم كه ميتوان از ابزار هاي گوناگوني استفاده كرد
پس از برداشت قارچ بهتر است آنرا فورا به مدت نيم ساعت در دماي 4 درجه نگهداري كرد و يا انرا در هوا و محيط سالن تا عرضه آن نگهداري كرد
آموزش نگهداري قارچ بعد از برداشت قارچ
قارچها پس از برداشت نيز مانند قبل از برداشت داراي رشد هستند و اگر به موقع نتوانيم اقدام به فروش محصولات كنيم حتما از كيفيت قارچها كاسته خواهد شد
براي مثال ممكمن است قارچي را بچينيد و هنوز با كيفيت است و به اصطلاح پره هاي آن هنوز پوشيده است و چند ساعت ديگر كه اقدام به فروش قارچها ميكنيد ببينيد كه بسياري از قارچها بي كيفيت شده و پره هاي داخل آنها باز شده و به اصطلاح قارچ درجه 3 يا پشت باز ميشود
با كيفيت:
بي كيفيت :
يك راه براي جلوگيري از اين اتفاق كه در جلسه پيش نيز اشاره اي شد . قرار دادن قارچ ها در دماي 4 درجه به مدت حداقل نيم ساعت است
اين كار باعث ميشود رشد قارچ متوقف شود و تا زمان فروش و تا مدت بيشتري ماندگاري داشته باشد
توصيه ميشود پس از برداشت قارچها را در نايلون و كيسه هاي نهايي كه براي فروش استفاده ميشوند قرار ندهيد
اين امر موجب ميشود كه حرارت قارچها بيشتر شده از كيفيتشان هم كم شود و همچنين منجر به تعرق داخل كيسه خواهد شد
براي جلوگيري از اين مشكل توصيه اول اين است كه پس از چيدن قارچها را نخست در سبد هايي كم عمق قرار دهيد. و تنها قبل از فروش در زمان وزن كردن قارچها و فروششان آنها را در كيسه ها قرار دهيد.
هميشه قارچها را در كيسه هاي 5 كيلويي كشيده و به ويزيتور بدهيد.
توصيه دوم استفاده از روزنامه است . پيش از وزن كردن قارچها و قرار دادن آنها در كيسه ها روزنامه اي را در ته كيسه ها قرار دهيد .
اين روزنامه 2 خاصيت عمده دارد :
جذب رطوبت موجود در كيسه و جلوگيري از تعرق و ته نشين شدن گل و لاي موجود بر روي روزنامه
اصول چيدن قارچ
شايد به نظر بيايد كه چيدن قارچ ساده ترين مرحله در پرورش قارچ است !
اما اگر چيدن قارچ را دست كم بگيريد تمام زحماتي كه از زمان خريد
كمپوست كشيده ايد تا حدودي از بين خواهد رفت .
منظور از چيدن اصولي قارچ چيست ؟
فرض كنيد امروز روز برداشت قارچ در سالن است و از ديشب تا امروز يك
دفعه مقدار زيادي قارچ در سالن ظاهر شده .
حالا بعد از اقدام به چيدن قارچها پس از چند ساعت متوجه ميشويد كه زمان براي برداشت بموقع قارچ ها نداريد و به سرعت در حال رشد هستند . اينجاست كه هر طور شده ميخواهيد قارچ ها را از روي كمپوستها جمع كنيد و دقيقا مشكل از همينجا شروع ميشود
به تميزي قارچ ها بي توجه ميشويد و فقط آنها را برداشت ميكنيد و درسبدها ميريزيد .
بله البته شايد چاره اي هم در اكثر مواقع وجود نداشته باشد ولي همين كار شما باعث ميشود ويزيتور كه جهت خريد بار قارچ شما اقدام ميكند به دليل خاكي بودن قارچ ها آنها را با قيمتي بسيار كمتر خريداري كند
و اين يعني ضرري هنگفت سناريوي بالا براي بيشتر قارچ كاران تازه كار رخ ميدهد .
سعي كنيد پيش از برداشت از دستكش هاي پلاستيكي يكبار مصرف استفاده كنيد .
قارچها را پس از چيدن توسط فرچه هاي رنگ كه در آغاز كار آنها را شستهايد تميز كنيد ( يعني خاك بالاي آنها را پاك كنيد)
از فشار دادن فرچه بر روي كلاهك اجتناب كنيد چون باعث سياه شدن آنخواهد شد .
قارچها را چطور برداشت كنيم كه كلاهك از پايه جدا نشود ؟
براي چيدن قارچ اول با انگشت شست وسط كلاهك را كمي فشار دهيد و سپس و به اندازه 45 درجه قارچ را در جهت چرخش عقربه هاي ساعت بچرخانيد و آنرا از روي كمپوست جدا كنيد
پس از خارج شدن قارچ از خاك تكه اي خاك در انتهاي آن وجود دارد كه
بايد آنرا توسط چاقو جدا كنيد
و قارچ را مستقيما به سبد بيندازيد . البته توجه كنيد كه آنرا به
داخل سبد پرت نكنيد . اينكار منجر به سياه شدن قارچ خواهد شد
ته مانده هاي قارچ كه بوسيله چاقو جدا شده را در روي زمين رها نكنيد
و سريعا از زمين جمع آوري نماييد.
اين ته مانده ها منجر به آلودگي باكترياي در سالن شما خواهند شد.
معمولا قارچ چين ها اين ته مانده ها را در همان ابتدا در داخل كيسه ميريزند تا هم جمع آوري ثانويه را لازم نداشته باشند و هم از آلودگي جلوگيري شود
روش بسته بندي قارچ
ما همه مراحل كشت قارچ را تا كنون پشت سر گذاشتيم ، در جلسه گذشته آموختيم كه چطور قارچ را از رويكمپوست برداشت كنيم تا نه به قارچ آسيبي برسد و نه از بازار پسنديش كم شود
پرورش قارچ بسته بندي
حالا نوبت به آن رسيده كه بياموزيم كه بهترين روش براي آماده سازي براي فروش قارچ چيست ؟
خيلي از پرورش دهندگان قارچ را بصورت فله عرضه ميكنند و ميشه گفت بهترين گزينه هم برايسالن هاي پرورش قارچ خوراكي كوچك همين كار است .
اما ما در اين آموزش هر دو روش بسته بندي گرمي و كيلويي را خواهيم آموخت
قارچها را پس از برداشت در داخل سبد ريخته و كمي در داخل هواي سالن نگاه ميداريم و اگر محدوديت فضا نداشتيم بهتر است تا زمان عرضه به ويزيتور در آنجا نگاه داريم
از انباشتن قارچ بر روي هم خودداري كنيد . بهترين روش نگهداري قارچ در سبدهايي كه ظرفيتي بيش از 7 يا 8 كيلو ندارند است.
پيش از رسيدن ويزيتور كيسه هاي 5 كيلويي را آماده كرده و ترجيحا در كف آنها از روزنامه استفاده ميكنيم تا گل و خاك در آن جمع شود
قارچها را پس از وزن كردن در كيسه هاي 5 كيلويي ريخته و درب كيسه ها را تا زمان رسيدن ويزيتور باز ميگذاريم تا از تعرق آنها جلوگيري شود . اين روش بهترين حالت نگهداري قارچ تا زمان ارائه آن به ويزيتور هاست . توجه داشته باشيد كه ويزيتور ها هميشه سعي در خريدن ارزانتر بارشما دارند پس مراقب باشيد كه هيچ بهانه اي به دستشان ندهيد
در روش دوم عرضه محصول بسته بندي ان در داخل ظروف گرمي است اما براي اينكار الزاما بايد ليبل داشت . يعني به طور كلي بايد براي هر نوع بسته بندي مجوز داشت.
و راه چاره هم مذاكره با توليد كنندگان قارچي است كه داراي ليبل هستند و در ازاي تضمين هايي در مورد كيفيت و بهداشت ليبل خود را در اختيار شما ميگذارند و ميتوانيد با نام تجاري آنها قارچ خود را عرضه كنيد .
اما دقت كنيد كه قارچهاي بسته بندي ديرتر به فروش ميرسند و ممكن است در اين مورد متضرر شويد
ما همه مراحل را تا كنون پشت سر گذاشتيم ، در جلسه گذشته آموختيم كه جطور قارچ را از رويكمپوست برداشت كنيم تا نه به آن آسيبي برسد و نه از بازار پسنديش كم شود